Remerciez-le!

Remerciez @Admin pour avoir partagé cet document gratuitement, de la manière la plus simple, en partageant sur les réseaux sociaux.

2de bachelor psychologie LESNOTITIES CULTUUR- EN MAATSCHAPPIJKRITIEK Nadia D’Ha

2de bachelor psychologie LESNOTITIES CULTUUR- EN MAATSCHAPPIJKRITIEK Nadia D’Haese Universiteit Gent 2017-2018 Cultuur- en maatschappijkritiek 2017-2018 1 Samenvatting Dit document bestaat uit eigen nota’s van de lessen. Ik heb eerst de lessen in de aula gevolgd en heb dan telkens nog eens de les herbekeken om alles te proberen hebben. De structuur van de lessen die de professor telkens op Minerva zet, is hier soms, maar niet altijd in verwerkt wegens tijdgebrek. Leg deze ernaast tijdens het leren. Cultuur en maatschappijkritiek We starten meteen met een vraag: hoezo is er tegenwoordig een epidemie aan persoonlijkheidsstoornissen? Dit zijn eigenlijk identiteitsstoornissen en zouden eigenlijk bij ontwikkelingspsychologie moeten horen want identiteit is een ontwikkeling. Dus waarom kunnen zich hier stoornissen voordoen? Verschillende verklaringen/hypotheses: 1. Toenemende medicalisering van de psychologie. Er is iets neurologische veranderd. Een virus die zorgt voor epidemie van persoonlijkheidsstoornissen, maar deze hypothese is vrij inplausibel 2. Er is iets veranderd in onze omgeving waardoor een aantal mensen eindigen met een stoornis. Verband tussen omgevingsverandering en stoornissen. De prof wou hier meer over weten en is andere vakken gaan lezen: economie, antropologie, sociologie en filosofie. Hij viel van de ene verbazing naar de andere, want hij kon snel een verband leggen tussen maatschappelijke veranderingen en identiteitsstoornissen. Hij schreef een boek die wel wat weerklanken heeft gekregen, maar hij had wel door dat er iets verkeerd gaat op vlak van autoriteit. Meer info over het vak Dit vak is nieuw na een hervorming. Er worden geen slides gebruikt. Wel krijgen we een rode draad via Minerva over de les. Inhoud Er gaat een centrale redeneerlijn aanwezig zijn. Het examen zal uit open vragen bestaan. Cultuur- en maatschappijkritiek 2017-2018 2 Les 1 Inleiding Valkuil bij het geven van kritiek op de maatschappij Het geven van kritiek op maatschappij gebeurd vanuit een ideologisch politieke invalshoek. Als we een krant openslaan of naar het nieuws kijken, dan horen we constant ideologische maatschappijkritiek. De ene politieke partij heeft commentaar op de andere omdat het niet goed verloopt volgens die ene partij ,… Dus dit vak geeft kritiek, maar het is hierbij niet de bedoeling dat dit vanuit een ideologie gebeurd. Maar aan de andere kant is het ook moeilijk om dit niet te doen. Vandaag is het zo dat als we wetenschappelijk gefundeerd kritiek formuleren, we onmiddellijk worden afgezet vanuit een ideologie. De manier dat dit gebeurd nu is door te zeggen dat iemand ‘links’ is of niet. Men doet geen moeite om te kijken of iets wetenschappelijk gefundeerd is. Dit is nochtans de bedoeling. Dit valkuil is constant aanwezig. We moeten dus ook een wetenschappelijk gefundeerde college hebben. Als we kijken naar de Engelse vertaling van de titel, zien we 2 benamingen - Critical theory - Critical psychology Element 1: Die 2 termen laten ons toe afstand te nemen van het ideologische valkuil. Want psychologie is een wetenschap dus die kunnen moeilijker aan de kant schuiven. Element 2: Kritische psychologie is ook kritisch tov zichzelf. Het gaat in 2 richtingen. We kunnen opmerkingen en bedenkingen gaan formuleren bij maatschappelijke evoluties, maar we kunnen ook bedenkingen/meta standpunt formuleren over hoe psychologie beoefend wordt. • Belangrijk hierbij: Meta standpunt: Een 3de punt waarbij je buiten iets kan staan (illusie, dit lukt nooit helemaal) waaruit je ga kijken. Vanuit 3de punt gaan we de vraag stellen hoe een aantal dingen verlopen. o Voorbeeld: wat is het verschil tussen links en rechts? Iedereen weet dit en kan tonen wat links of rechts is, maar dit hangt af van de positie waar je je bevindt. Ieders 3de punt is anders. Dus het onderscheid tussen beiden kan je enkel maken vanuit een 3de punt en die is persoonsgebonden. Wat bedoelen we met meta standpunt? Als we kijken naar etymologie van kritiek dan komen uit bij: Kritisch: het stellen van de vraag waarom iets zo is en niet anders. Heel vaak horen we op maatschappelijk vlak: “Er is geen alternatief” maar die zijn er altijd. Waarom weigeren we ze dan te zien? Zijn er misschien betere alternatieven? Beter voor wie of wat? Dat moeten we kunnen argumenteren Doel college: nadenken over maatschappelijk orde en in vraag stellen hoe dat een maatschappij of cultuur kan georganiseerd worden in functie van betere alternatieven. Zit is een zeer moeilijke vraag! Hier denken de mensen al heel lang over na (lees: Grieken) Er zijn 2 benaderingen: - Utilitarisme (Jeremy Bentham) Het zo grootst mogelijk geluk voor zoveel mogelijke mensen, het ‘ grootste geluksprincipe’. - Lust principe (Freud) Freuds (on)lustprincipe, als een psychologisch mechanisme dat op individueel niveau werkzaam is. Cultuur- en maatschappijkritiek 2017-2018 3 1. Jeremy Bentham 17de-18de eeuw Was een politieke filosoof van het VK. Hij werd bekend met dit idee: de maatschappij moet gericht zijn om het zo groots mogelijke geluk te installeren voor zoveel mogelijk mensen. Raar voor deze tijdperk 2. Freud Richt zich op individu. Hij zal een bepaald motief naar voor schuiven op grond waarvan een individu functioneert: - Lust - Elk individu streeft zoveel mogelijk lust na en elk individu vermijdt zoveel mogelijk onlust. We zien een botsing tussen een opvatting die op maatschappelijk, collectief niveau gaat kijken een benadering vanuit een individueel niveau. Dit laatste is het principe die aan de basis ligt van behaviorisme • Voorbeeld: nastreven van individueel lust kan heel sterk ingaan op belang van een groep. We zijn allemaal pro groene energie, maar niemand wilt een windmolen in zijn tuin (= not in mie backyard syndroom) We zijn er allemaal voor, maar niet als e het zelf moeten doen • Voorbeeld: Iets wat goed uitkomt voor groep, maar ten koste gaat van een individu. Verkeersplannen in een stad. De huidige invulling van utilitarisme Berust op rationeel calculus model (= berekening dat we kunnen maken). Dit zorgt wel voor ethische problemen • Voorbeeld: we hebben een heel goed zorgsysteem. MAAR komt heel sterk onder druk te staan omdat het duur wordt. Waar worden hoogste medische kosten gemaakt? In ons laatste levensjaar! Veel uitkomsten en weinig inkomsten. Volgens sommigen is dit het niet waard, want die mensen zijn aan het einde van hun leven. Het utilitarisme stelt dat we dit niet moeten doe. Ze zullen toch sterven => ethische moeilijkheden! Het onbehagen in het cultuur/maatschappij (1930) Freud’s idee van het (on)lustprincipe als psychologisch mechanisme dat op individueel niveau werkzaam is, brengt ons bij een centraal uitgangsidee betreffende de verhouding tussen individu en maatschappij/cultuur, zoals neergeschreven door Freud in zijn boek: “Het onbehagen in het cultuur/maatschappij” Er zitten enkele belangrijke ideeën in dat boek. Verwachtingen boek: Freud zal kritiek hebben op het victoriaanse maatschappij. Dit was een maatschappij die heel repressief was op seksueel vlak en daardoor ontstonden neurosen. De maatschappij was de oorzaak van psychische stoornissen. De overtuiging dat een maatschappij psychisch ziekmakend kan zijn, is niet nieuw. In 1869 beschreef Beard (Amerikaanse neuroloog) de neurasthenie. Dit is een aandoening waarvan de oorzaak in de overbelasting van het zenuwstelsel lag ten gevolge van het toenmalige ‘moderne’ leven. De neurasthenie-epidemie verdween midden vorige eeuw en is vandaag vervangen door een depressie- epidemie (naast CVS, burn-out,…), met dezelfde redenering. (zie Trudy Dehue, De depressie- epidemie). Freud stelt helemaal andere ideeën naar voor Cultuur- en maatschappijkritiek 2017-2018 4 Centraal idee boek: individu moet een stuk van zijn/haar bevredigingen inleveren ten voordele van maatschappelijke vooruitgang, maar het gevolg hiervan is dat er een onbehagen ontstaat want niemand levert graag toe. Een dergelijke inlevering is noodzakelijk, want als iedereen zijn goesting doet, dan krijgen we geen vooruitgang, maar wel een maatschappij zoals Hobbes beschreef: oorlog van allen tegen allen; Homo homini lupus est. Zijn oplossing hiervoor was een door het volk gekozen dictator, een ‘Leviathan’ Thomas Hobbes (TUSSENSTUK) Er waren veel burgeroorlogen in zijn tijd die ook religieus zijn. (Zie Syrië nu). Hij maakte hier een politieke theorie over om een einde te stellen. Ook Hobbes gaat ook uit van negatief mensbeeld. Homo homini lupus est = De mens is een wolf voor andere mens. Als je de mens zijn gang laat gaan, krijg je constante oorlogen en dat moet men tegenhouden en voor Hobbes kan dit enkel door zeer sterk centraal gezag door 1 figuur. Dit noemt men een ‘Soeverein (?) of een ‘leviathan’. Leviathan is ook de titel van zijn boek. Paradox: De leviathan moet door volk uitgekozen worden en dan krijgt die alle macht om dingen uit te voeren in het voordeel van het volk. Wanneer hij voor zijn eigen voordelen zijn macht gebruikt moet die afgezet worden. Belangrijk is dat hij een pleidooien houdt voor te scheiding tussen staat en kerk. Er komt anders te veel oorlog bij kijken. Heeft nu nog steeds een grote invloed op maatschappij Freud had dus een bepaald negatief mensbeeld: het individu is een wezen dat gedreven wordt door driften en die moeten heel sterk ingeperkt worden. Dit kan té streng verlopen (victoriaanse tijd), maar het is wel nodig. Dit is een vrij klassiek mensbeeld die aansluit bij het Christendom. Men gaat ervan uit dat mensen oorspronkelijk slecht is en tot het goede gedwongen moet worden. Zijn idee van het onbehagen is fout uploads/Litterature/ notities-cultuur-en-maatschappijkritiek.pdf